logo l

Noach Lasman

Noach Lasman nad Jeziorem Rusałka w Poznaniu, 2006 Fotografia: Andrzej Niziołek

Tematy


We wstępnej części elektronicznego wydania po polsku swojej Szosy Noach Lasman - jak można przypuszczać patrząc na styl i faktograficzną precyzję tego tekstu - przedstawił swój następujący biogram:


 Autor urodził się i wychował w zachodniej Polsce. Na początku wojny uciekł z rodziną z Poznania i jako piętnastoletni chłopiec znalazł się na Podlasiu - terenie, na którym rozgrywa się akcja opowieści. W ciągu trzech lat „legalnego życia", tak jak wszyscy Żydzi w tamtych stronach, pracował przy różnych robotach przymusowych dla potrzeb wojska i gospodarki niemieckiej: przy konserwacji dróg i torów kolejowych, budowie ramp i umocnień wojskowych, przy wyładowywaniu i załadowywaniu wagonów i pracach melioracyjnych. Wszystkie te prace były bezpłatne i objęte niemieckim planem „reedukacji ludności żydowskiej". W marcu 1942 roku wysłano go do obozu pracy firmy Wolfer und Goebel ze Stuttgartu. Obóz mieścił się na przedmieściu Siedlec i więziono tam Żydów z okolicznych gett i z Warszawy. Pracowali przy budowie drogi Siedlce - Międzyrzec. Dnia 22 sierpnia nastąpiła pierwsza akcja wymordowania Żydów w tamtych stronach, a w trzy miesiące później druga i ostatnia. Autorowi udało się uciec z obozu i z przyjaciółmi ukrywał się blisko dwa lata na terenie powiatu siedleckiego w ziemiance, korzystając z opłacanej pomocy chłopa. Po oswobodzeniu w sierpniu 1944 roku zaciągnął się w szeregi Drugiej Armii Wojska Polskiego i brał udział w końcowej fazie wojny w walkach na terenie Pomorza, Łużyc, Górnej Saksonii i Sudetów. Ukończył studia na Uniwersytecie Poznańskim i do Izraela wyjechał w 1957 roku, gdzie pracował w Instytucie Geologicznym w Jerozolimie, a później w prywatnym przedsiębiorstwie geologii stosowanej. W ramach pomocy udzielanej krajom rozwijającym się pracował z ramienia Izraela w krajach Afryki i Ameryki Łacińskiej, gdzie prowadził poszukiwania surowców mineralnych. Kilkakrotnie występował jako świadek na procesach przestępców wojennych w Niemczech, co było bezpośrednim impulsem do pozostawienia pisanego świadectwa z „tamtych czasów". Pisaniem wspomnień zajął się dopiero z chwilą przejścia na emeryturę. W Izraelu opublikowano trzy jego książki.

Noach Lasman, urodzony 1 stycznia 1924 roku w Kaliszu, zmarł 10 maja 2018 roku w Jerozolimie.

Bibliografia twórczości i publikacji Noacha Lasmana

Pięćdziesiąt kilometrów od Treblinki - oparta na własnych i cudzych przeżyciach powieść o  Holokauście napisana w latach 1985-1988. Wydanie hebrajskie: Moreszet 1990. Wydanie polskie: Wydawnictwo Borgis 1994.

Szosa. Wspomnienia żydowskiego niewolnika zwyczajnej, solidnej niemieckiej firmy - relacja z ośmiomiesięcznego pobytu w żydowskim obozie pracy przymusowej pod Siedlcami i budowy szosy Siedlce - Międzyrzec Podlaski napisana w latach 1986-1989. Wydanie hebrajskie: Ministerstwo Obrony Narodowej Izraela 1994. Po polsku opublikowana w osobnym wydaniu jedynie w internecie w 2006 roku na stronie http://www.opal.info.pl/noah/ Wydanie niemieckie: Die Strasse, Waxman 1999.

Szeregowiec Lasman - opis prawie rocznego okresu bycia szeregowym żołnierzem II Armii Wojska Polskiego, napisana między około 1987-1988 a 1990 rokiem. W Izraelu przyjęta do druku przez Yad Washem, ale nigdy nie wydana. W Polsce nie opublikowana w osobnym wydaniu.

Kryjówka na bagnach - oparta na relacjach i wspomnieniach uczestników historia grupy Żydów z Mord, którzy aby przeżyć tworzą zbrojną grupę działającą w lasach i rabującą jedzenie polskim chłopom. Wydanie hebrajskie: Moreszet 1996. Po polsku dotąd nieopublikowana.

Wspomnienia z Polski - relacja z powojennego życia autora w Polsce od zakończenia wojny do wyjazdu do Izraela w 1957 roku. Tekst został napisany na konkurs Żydowskiego Instytutu Historycznego na wspomnienia polskich Żydów z okresu międzywojennego, który wygrał. Wydanie hebrajskie: nie opublikowana. Wydanie polskie: Żydowski Instytut Historyczny, 1997.

Eddie Weinstein 17 dni w Treblince - książka wspomnieniowa łosickiego Żyda, który uciekł z Treblinki, opracowana dla niego przez Noacha Lasmana, ukończona w 1999 roku . Wydanie hebrajskie: Yad Vashem 2001. Wydanie angielskie: 2008. Wydanie polskie: Towarzystwo przyjaciół Ziemi Łosickiej, 2008, II wyd. 2012.

Obrazy z ciemności - zbiór opowiadań, jak nazywa je autor, obejmujących lata 1939-1944. Materiał nieznany do 2017 roku.

Alija - książka opisująca emigrację Noacha Lasmana, jego żony oraz dzieci w 1957 roku do Izraela i początki życia w nowym państwie, ok. 2001-2002. Nigdzie nie opublikowana w całości ani osobno.

Dzieciństwo poznańskiego Żyda - obszerny tekst opisujący dzieciństwo Lasmana w przedwojennym Poznaniu, napisany w 2003 roku. Polska publikacja w: Kronika Miasta Poznania 3/2006.

Wspomnienia z trzech światów - obszerna publikacja łącząca w sobie w całości lub w częściach wszystkie autobiograficzne teksty Lasmana, tj. Dzieciństwo poznańskiego Żyda, Obrazy z ciemności, Szosa. Wspomnienia żydowskiego niewolnika zwyczajnej, solidnej niemieckiej firmy, Szeregowiec Lasman, Wspomnienia z Polski, Alija oraz krótkie, pisane oddzielnie z różnych okazji teksty wspomnieniowe. Wybór, opracowanie i tekst o autorze Andrzej Niziołek. Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań 2019.

Projekt
CHAIM/ŻYCIE

Fundacja Tu Żyli Żydzi, Poznań


Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci, realizowane w 2020 r. przez Andrzeja Niziołka

CHAIM/ŻYCIE - portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce, to projekt edukacji i animacji kultury w Poznaniu i Wielkopolsce. Poszukujemy, gromadzimy i prezentujemy na niej trzy rodzaje materiałów:

* Dzieła twórców kultury odnoszące się do kultury żydowskiej i obecności Żydów w Poznaniu i Wielkopolsce.

* Materiały nt. kultury i historii Żydów wielkopolskich – jako mało znanego dziedzictwa kulturowego regionu.

* Informacje o działaniach lokalnych społeczników, organizacji, instytucji zajmujących się w Wielkopolsce upamiętnieniem Żydów w swoich miejscowościach oraz informacje o tychże działaczach i organizacjach.

Kontakt

  • Andrzej Niziołek

  • Hana Lasman

  • Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.


Projekt finansowany jako zadanie publiczne Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie kultury w 2021 r.

© 2020 Fundacja Tu Żyli Żydzi. Strony Trojka Design.