21 września 1941 roku koło Turku utworzono getto wiejskie dla okolicznych Żydów – jedno z zaledwie kilku tego typu stworzonych przez hitlerówców w okupowanej Polsce. 21 września br. w Kawęczynie odbytły się uroczyste obchody 80. rocznicy utworzenia tego getta, obejmujacego 17 wsi i noszącegio od największej z nich nazwę getta w Czachulcu Nowym. W innych tekstach na Chaim/Życie, do których poniżej odsyłamy, przedstawiamy m.in. historię tego getta.
Pierwsza część obchodów rocznicy utworzono wiejskiego getta Czachulcu odbyła się przed odsłoniętym w 2013 roku pomnikiem upamiętniającym ofiary getta. Następnie obchody przeniosły się do sali gimnastycznej Szkoły Podstawowej im. Marii Skłodowskiej-Curie w Kawęczynie. Tam gości powitał wójt gminy Kawęczyn, Jan Nowak. Następnie o potrzebie pielgnacji żydowskich cmentarzy i miejsc pamięci mówił mieszkający w Polsce Kanadyjczyk John Crust, wykładowca Uniwersytetu Łódzkiego.
Okładka książki Pawła T. Janickiego
Uroczyste obchody 80. rocznicy utworzenia getta wiejskiego w Czachulcu Nowym – jednego z zaledwie paru takich miejsc na terenie okupowanej Polski – połączone zostały z promocją książki „Heidemülle, czyli młyn na wrzosowisku” autorstwa Pawła Janickiego, regionalisty, autora wielu artykułów o tematyce żydowskiej. Janicki pokrótce przedstawił genezę swojej publikacji i jej główne założenia. Wystąpił również recenzent tej książki, prof. UAM, dr hab. Michał Jarnecki z Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego UAM w Kaliszu.
O obozie zagłady Kulmhof W Chełmnie nad Nerem, w którym zginęła większość Żydów z getta w Czachulcu, opowiedział Bartłomiej Grzanka, dyrektor muzeum tego obozu i miejca pamięci. Poznański oddział Instytutu Pamięci Narodowej reprezentował niżej podpisany, jako pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych. Wystąpieniom towarzyszyła część artystyczna z udziałem uczniów i uczennic kawęczyńskiej szkoły. Odbyła się także modlitwa za ofiary.
Młodzież kawęczyńskiej szkoły występująca przed uczestnikami obchodów
Getto wiejskie Czachulcu Nowym w gminie Kowale Pańskie (dziś gminie Kawęczyn) zostało zlokalizowane na terenie 17 wsi pod Turkiem. Swoją nazwę, Czachulec Nowy, zaczerpnęło od największej z nich. W tekście pt. "W wiejskim getcie - Czachulec Nowy i powiat turecki" w dziale Kulura i historia - Turek przedstawiamy dzieje tego nietypowego getta od jego powstania aż do likwidacji w lipcu 1942 roku.