logo l

Ickor Buch z Turka

Chaim/Życie

W Dobrej pod Turkiem trwają prace nad tłumaczeniem i publikacją „Turek Memorial Book”. Licząca ponad 400 stron książka ma zostać wydana w 2025 roku. 


Księgi Pamięci, czyli Ickor Buch albo Pinkas Ha-kehilot, to wydawane po II wojnie światowej publikacje, które upamiętniają żydowskie społeczności z miast i miasteczek Europy, w większości z Polski. Ickor Buch to więc w większości cenne „portrety” sztetl, które zniknęły wskutek wymordowania Żydów podczas Holokaustu. Ich autorami byli członkowie tych społeczności, którzy wyjechali przed wojną z Europy albo ocaleli z Zagłady. W sumie ukazało się do 1000 takich ksiąg.

„Księga Pamięci Turka” została wydana w 1982 roku w Nowym Jorku w języku hebrajskim i do tej pory nie dokonano jej tłumaczenia na język polski. Zawiera omówienia historii Turka i wspomnienia oraz relacje tych, którzy przeżyli. Jej przetłumaczenia i opublikowania podjął się Zespół Szkolno Przedszkolny w Dobrej k. Turku, a jednym z inicjatorów przedsięwzięcia jest Paweł Janicki, autor publikowanego na Chaim/Życie opracowania o getcie wiejskim w Czachulcu koło Turka, które istniało w latach 1941-42.

Ponad 400-stronicowa książka zawiera nieco inne spojrzenie na Turek – miasto, w którym do czasu Holocaustu 25 procent mieszkańców stanowili Żydzi. Byli oni bardzo zróżnicowaną społecznością, tak pod względem wyznawanego rodzaju judaizmu (prócz społeczności ortodoksyjnej byli wśród nich np. chasydzi koccy czy chasyccy wyznawcy Ger z Góry Kalwarii), jak pod względem zamożności. Oprócz bogatych właścicieli manufaktur zatrudniających wielu pracowników żyli w Turku także żyjący z jałmużny biedacy. – Wzmianka o nich będzie niewątpliwą atrakcją dla ewentualnego polskiego czytelnika, który sądzi, że wszyscy Żydzi byli lokalnymi bogaczami– mówi Paweł Janicki.

„Krawcy głównie zajmowali się produkcją tanich ubrań dla chłopów - a także osobiście sprzedawali swoje wyroby:” – czytamy w jednym z przetłumaczonych już tekstów z „Księgi…”. „Byli też drobni handlarze kupujący wszystko i sprzedający wszystko. Chodzili oni po wioskach, kupowali od chłopów jajka i drób i przywozili do miasta, żeby sprzedać dalej. Widywano też kobiety, które już o 4 rano były u piekarza z dwoma koszami na każdym ramieniu. Kupowały one wypieki i roznosiły po domach. A po południu odbywała się ich druga, dodatkowa runda. Były również kobiety, które zbierały zamówienia od zamożnych i bogatych właścicieli domów na różne towary. Miały z tego mizerny zysk, za który musiały płacić wysokie prowizje, i nieraz spotykały się ze skargami i obelgami. Wiele źródeł utrzymania, którymi zajmowali się Żydzi, wiązało się z wieloma trudami i niewielkim zarobkiem, ale z braku innych możliwości »zajmowali się tym, czym się zajmowali«”.

Wśród licznych zawartych w „Księdze Pamięci Turka” tekstów warto wymienić wspomnienia Emanuela Romano o ojcu, znanym w świecie artyście rzeźbiarzu Henryku Glicensteinie, który urodził się w Turku. Księga zawiera także napisane przez nielicznych ocalonych z Czachulcu teksty o tym wiejskim getcie.

Tłumaczenie „Ksiąg Pamięci” na język polski to coraz częstsza inicjatywa podejmowana w polskich miejscowościach. W Wielkopolsce niedawno wybór z ksiąg 5 miejscowości (Poznań, Kalisz, Koło, Konin i Turek) opublikowało Stowarzyszenie Miasteczko Poznań. W koninie z kolei Stowarzyszenie Przyjaciół MBP zbiera fundusze i też przygotowuje się do tłumaczenia „Księgi Pamięci Konina”.

Projekt
CHAIM/ŻYCIE

Fundacja Tu Żyli Żydzi, Poznań


Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci, realizowane w 2020 r. przez Andrzeja Niziołka

CHAIM/ŻYCIE - portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce, to projekt edukacji i animacji kultury w Poznaniu i Wielkopolsce. Poszukujemy, gromadzimy i prezentujemy na niej trzy rodzaje materiałów:

* Dzieła twórców kultury odnoszące się do kultury żydowskiej i obecności Żydów w Poznaniu i Wielkopolsce.

* Materiały nt. kultury i historii Żydów wielkopolskich – jako mało znanego dziedzictwa kulturowego regionu.

* Informacje o działaniach lokalnych społeczników, organizacji, instytucji zajmujących się w Wielkopolsce upamiętnieniem Żydów w swoich miejscowościach oraz informacje o tychże działaczach i organizacjach.

Kontakt

  • Andrzej Niziołek

  • Hana Lasman

  • Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.


Projekt finansowany jako zadanie publiczne Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie kultury w 2021 r.

© 2020 Fundacja Tu Żyli Żydzi. Strony Trojka Design.