logo l

Leszno

Miasto w zachodniej Wielkopolsce, na trasie pomiędzy Poznaniem i Wrocławiem. Jeszcze w XIV wieku było osadą, by w początkach XVI wieku stać się znaczącym centrum reformacji oraz ważnym ośrodkiem gospodarczym - osiedlili się tutaj bracia i tkacze śląscy uciekajacy przed wojnami religijnymi toczącymi się w państwie Habsburgów. Swój szybki rozwój miejscowość zawdzięcza rodowi Leszczyńskich, z którymi Leszno jest związane do XVIII wieku. Kiedy w 1547 roku zostaje lokowane jako miasto posiadało już wtedy uznane Gimnazjum, w którym wykłada między innymi słynny pedagog, myśliciel i przywódca braci czeskich Jan Ámos Komenský. Mieszkał tu wówczas także niemiecki teolog i poeta Johann Heermann.

W XVII wieku w Lesznie współżyły cztery różniące się religią grupy: bracia czescy, luteranie, katolicy oraz Żydzi. Miasto było ważnym ośrodkiem życia naukowego i największym w Wielkopolsce ośrodkiem drukarstwa (co związane było działalnością ewangelików). Właśnie takie ośrodki jak Leszno pozwoliły uzyskać wówczas Polsce status kraju „bez stosów”. Aż do rozbiorów było drugim, po Poznaniu, miastem Wielkopolski.

Potem, kilkakrotnie płonące lub palone (m.in. w 1656 roku przez wojska polskie za to, że podczas potopu w większości protestanccy mieszkańcy opowiedzieli się za Szwedami), dotkane wojnami i zarazą, potrafiło dzięki wsparciu Leszczyńskich odradzać się i w II poł. XVIII wieku było jednym z głównych ośrodków produkcji tekstylnej w Polsce, swego rodzaju „szkołą przemysłową”, w której powstawały wzory produkcji i organizacji sukiennictwa i do której przybywali liczni uczniowie. Ludność niemieckojęzyczna i protestancka doinowała w nim do II połowy XIX wieku.

Żydzi w Lesznie po raz pierwszy wspominani są w dokumencie z 1604 roku. Z 1626 roku pochodzi duża, murowana synagoga, zachowana do dzisiaj (obecnie Muzeum Okręgowe). W II połowie XVII wieku w mieście niebywale rozwija się nauka żydowska, działa wiele jesziw, a jednym ze znanych religijnych uczonych jest młody Akiva Eger, sławny potem rabin Miłosławia i Poznania. Do lat 90. mieszka Lesznie między 4 a 5 tysięcy Żydów, a oni sami nazywają to miasto „Główną Synagogą Wielkopolski”.

W połowie XIX wieku rozpoczęła się nasilająca się z latami emigracja Żydów leszczyńskich w głąb Niemiec i do Stanów Zjednoczonych. Po przyłączeniu miasta do Polski w 1921 roku zostało w nim jedynie ok. 160 wyznawców judaizmu. 

Leszno liczy dzisiaj 63 tys. mieszkańców.

Oprac. na postawie informacji z Wikipedii i Wirtualnego Sztetla.


Projekt
CHAIM/ŻYCIE

Fundacja Tu Żyli Żydzi, Poznań


Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci, realizowane w 2020 r. przez Andrzeja Niziołka

CHAIM/ŻYCIE - portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce, to projekt edukacji i animacji kultury w Poznaniu i Wielkopolsce. Poszukujemy, gromadzimy i prezentujemy na niej trzy rodzaje materiałów:

* Dzieła twórców kultury odnoszące się do kultury żydowskiej i obecności Żydów w Poznaniu i Wielkopolsce.

* Materiały nt. kultury i historii Żydów wielkopolskich – jako mało znanego dziedzictwa kulturowego regionu.

* Informacje o działaniach lokalnych społeczników, organizacji, instytucji zajmujących się w Wielkopolsce upamiętnieniem Żydów w swoich miejscowościach oraz informacje o tychże działaczach i organizacjach.

Kontakt

  • Andrzej Niziołek

  • Hana Lasman

  • Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.


Projekt finansowany jako zadanie publiczne Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie kultury w 2021 r.

© 2020 Fundacja Tu Żyli Żydzi. Strony Trojka Design.