Szamotuły leżą około 35 km na północny zachód od Poznania. Zostały lokowane jako miasto szlacheckie Szamotulskich w 1383 roku (mniej więcej w tym samym czasie powstał tu również zamek), jednak już w XI wieku na jego terenie istniał wczesnośredniowieczny gród o nazwie Osówka.
Położenie Szamotuł na ważnej trasie handlowej ze Szczecina do Poznania spowodowało ich systematyczny, handlowy i rzemieślniczy rozwój. Na przełomie XVI i XVII wieku miasto osiągnęło szczyt gospodarczego rozwoju (już w 1450 roku odbywało się w nim 12 jarmarków rocznie). W krótkim czasie liczba jego mieszkańców wzrosła niemal trzykrotnie osiągając w 1620 roku 4 tysiące. W XVII wieku w mieście działało 14 cechów rzemieślniczych i handlowych, ale znane było głównie z produkcji wysokiej jakości sukna.
Szamotuły były wtedy jednym z ważniejszych ośrodków reformacji w Wielkopolsce. Osiedlili się w nich bracia czescy i luteranie, powstała szkoła protestancka, a w 1551 roku drukarnia wydająca książki w językach polskim i czeskim. Rozwój miasta przerwał potop szwedzki - Szamotuły zostały zniszczone i na długo podupadły. W XIX wieku było to miasto rzemieślniczo-handlowe i rolnicze, dopiero pod koniec stulecia rozwinął się tu przemysł.
Żydzi w Szamotułach po raz pierwszy są wzmiankowani w 1403 roku. Wiadomo też, że po pożarze miasta w 1634 roku większość Żydów opuściła Szamotuły i gmina żydowska na nowo odrodziła się dopiero w 1714 roku. Jej największy przypada na XIX wiek - w 1843 roku w mieście żyje 865, a w 1871 roku 849 Żydów, którzy stanowią 22,5 procent wszystkich mieszkańców miasta. Najbardziej znanym spośród nich szamotulaninem jest urodzony w 1890 roku Akiwa Baruch Posner, późniejszy wybitny rabin i uczony.
Pod koniec XIX i na początku XX wieku liczebność społeczności żydowskiej w Szamotułach szybko spada, zniemczeni Żydzi emigrują do Niemiec i Ameryki. W 1939 roku w kilkunastotysięcznych Szamotułach mieszka już tylko 88 Żydów - co i tak jest sporą liczbą jeśli porównać Szamotuły z innymi miejscowościami. W czasie wojny wszyscy oni zostają deportowani przez Niemców na tereny Generalnego Gubernatorstwa, gdzie większość z nich ginie.
Obecnie w mieście mieszka niespełna 20 tysięcy ludzi..
Oprac. na postawie informacji z Wikipedii i Wirtualnego Sztetla.
