Tekst Związki Żydów z Wielkopolską mają bardzo dawną metrykę ukazał się jako wstęp do książki Dwa życia jak dwa psalmy. Historia mówiona Leona i Toshy Jedwab opowiedziana Evie Urbach - ale opisane w nich losy pochodzących z Poznania i Zagórowa małżonków Jedwabiów posłużyły jego autorowi jedynie jako ilustracja wspomnianych wyżej procesów.

Historia Żydów z Zagórowa - miasta leżącego koło Słupcy, czyli w tej części Wielkopolski, która wskutek zaborów trafiła pod panowanie carskie - potoczyła się zupełnie inaczej niż ich wielkopolskich pobratymców z Prus. Krzysztof A. Makowski opisuje ową specyfikę losu Żydów z Poznańskiego - ich akulturację w XIX wieku do społeczeństwa niemieckiego, co nie dokonało się w zaborach rosyjskim i austriackim. To z kolei sprawiło, że po powstaniu państwa polskiego w 1918 roku, w Wielkopolsce pozostało już niewielu Żydów (w odróżnieniu od pozostałych dwóch byłych zaborów, gdzie społeczności żydowskie rozrosły się i wykształciły własną, prężną i bogatą kulturę oraz silne społeczności). Ich odpływ stąd do zachodnich Niemiec, ale także poza ich granice, głównie do USA, trwał nieprzerwanie od II poł. XIX wieku, a przegrana przez Niemcy I wojna światowa była tego procesu przedostatnim gwałtownym akordem.

Żydzi strażacy z Zagórowa, przed 1939

Upubliczniamy artykuł prof. Krzysztofa Makowskiego w całości - w postaci pdf-a fragmentu książki Dwa życia...

Leon Jedwab był mieszkającym po wojnie w Australii Żydem z Zagorówa, jego żona Tosha - Teofila Płocka - pochodzi z Poznania, ale jej matka również była zagórowianką. Fragment tej książki również prezentujemy na Chaim/Życie - w części Kultura i Historia - Zagórów.

Dwa życia jak dwa psalmy. Historia mówiona Leona i Toshy Jedwab opowiedziana Evie Urbach. Koncepcja książki i przedmowa Mirosław Słowiński. Redakcja, wstęp i przypisy Krzysztof A. Makowski. Kronika Wielkopolski, Poznań 2012.

Dziękuję prof. Krzysztofowi A. Makowskiemu oraz Wydawnictwu Kroniki Wielkopolski - WBPiCAK za zgodę na zaprezentowanie tekstu na portalu Chaim/Życie. Książka jest jeszcze do kupienia w siedzibie Wydawnictwa.