Miejscowość Turek znana jest od XII wieku, kiedy w 1136 roku była po raz pierwszy wzmiankowana, jako własność, arcybiskupów gnieźnieńskich. W 1341 roku osada uzyskała prawa miejskie. W 1523 roku miasto zniszczył wielki pożar. W 1973 roku Turek znalazł się w zaborze pruskim, a od 1815 roby był w Królestwie Polskim należącym do Rosji.
Żydzi pojawili się w Turku około 1789 roku - kiedy po wielkim pożarze Dobrej osiedlili się tu tamtejsi pogorzelcy. Gmina kształtowała się jednak jeszcze kilkadziesiąt lat, by ostatecznie zawiązać się w latach czterdziestych XIX wieku. W 1857 roku w mieście mieszkało 653 Żydów - stanowiąc 14 procent wszystkich jego mieszkańców. Najwięcej Żydów mieszkało w Turku w 1913 roku - ponad 3 tysiące, czyli ponad 27 procent wszystkich mieszkańców. Ich liczebność nieco spadła w międzywojniu - było ich wtedy w Turku około 2300-2400, czyli 26 do 24 procent mieszkańców. Żydowska społeczność osiedlała się głównie przy ulicach 3 Maja, Szerokiej, Wąskiej, Kaliskiej, Rynku - przy czym zamożniejsi mieszkali głównie przy i wokół Rynku, a biedniejsi przy ul. Szerokiej.
W 1861 roku stanęła w Turku przy ul. Szerokiej synagoga, gmina utrzymywała także bet midrasz, mykwę i cheder. Różne grupy Żydów - syjoniści, ortodoksi i inni - skupiali się wokół różnych sztibli, prywatnych domów modlitw. Z czasem w mieście zaczęła działać Żydowska Szkoła Ludowa oraz przedszkole. Od XIX wieku aż do II wojny światowej działało tu również sporo żydowskich organizacji dobroczynnych, związków rzemieślników, instytucje kulturalno-oświatowych, np. muzycznych, dramatycznych, robotniczych, poza tym Biblioteka Żydowska, kluby sportowe i syjonistyczne oraz ortodoksyjne organizacje młodzieżowe. W okresie międzywojennym w mieście działały także wszystkie najważniejsze partie żydowskie istniejące wówczas w Polsce, które w wyborach do rady miasta wystawiały swoje listy i miały w nim swoich przedstawicieli do 1939 roku.
Jednym z najsłynniejszym tureckich Żydów był Henryk Glicenstein, który od początku XX wieku robił międzynarodową karierę stając się w międzywojniu jednym z najbardziej uznanych rzeźbiarzy.
We wrześniu 1939 roku, gdy Niemcy opanowali Turek, było w nim prawie 2000 Żydów. Hitlerowcy rozpoczęli natychmiastowy terror zarówno wobec ludności polskiej, jak żydowskiej - już 22 września spalono w synagodze grupę Żydów. Od lipca 1940 do przełomu sierpnia i września 1941 roku istniało tu getto, w którym przebywało niespełna 2 tysiące Żydów z Turku i okolicznych wsi. Cześć Niemcy wywieźli do obozów pracy w Poznańskiem, część po jego likwidacji do getta wiejskiego w Czachulcu, jeszcze inni trafili do getta w Łodzi, a część Niemcy zawieźli wprost do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie ich zamordowano.
Turek liczy obecnie ponad 31 tys. mieszkańców.
Opracował AN na postawie informacji z Wirtualnego Sztetla i Wikipedii.
