logo l

Monografia żydowskich Wronek

Chaim/Życie

Żydzi we Wronkach i Wartosławiu: historia, dziedzictwo, pamięć. Pod takim tytułem w 2018 roku ukazał się jeden z numerów wydawanych przez Wroniecki Ośrodek Kultury „Zeszytów Muzeum Ziemi Wronieckiej”, w całości poświęcony miejscowym Żydom. 


Publikacja liczy ponad 300 stron i ma charakter monografii starającej się jak najbardziej wszechstronnie i kompleksowo przedstawić dzieje wronieckiej społeczności żydowskiej, jej historię, synagogi, cmentarze, ważne osobistości, wspomnienia, judaika czy Zagładę ostatnich wronieckich Żydów podczas II wojny światowej.

Żydowski numer „Zeszytów Muzeum Ziemi Wronieckiej” (nr 1 z 2018 r.) jest już nie do zdobycia - zainteresowanie było duże i nakład po ok. roku od ich wydania został wyczerpany. Można się z nim obecnie zapoznać w niektórych bibliotekach w Wielkopolsce i w Polsce (ich spis jest na końcu tekstu), a także w Izraelu, USA i Niemczech.

Muzeum Ziemi Wronieckiej zamierza w najbliższym czasie rozpocząć stopniową publikację zawartych w „Zeszytach…” tekstów o wronieckich Żydach. W miarę, jak będą się pojawiały, będziemy o tym informować na Chaim/Życie i podawać do nich linki.

Poniżej zamieszczam spis treści „Zeszytów…” Żydzi we Wronkach i Wartosławiu: historia, dziedzictwo, pamięć.

Pod poszczególnymi pozycjami spisu treści umieściłem linki do strony Stowarzyszenia Lapidarium Żydowskie we Wronkach, które zainicjowało stworzenie w mieście lapidarium żydowskich macew. Linki przenoszą do fragmentów tychże tekstów upublicznionych na stronie internetowej Stowarzyszenia lub innych podstron tego portalu o zbliżonej tematyce.

Tekst Łukasz Majchrzak „Wronieckie lapidarium”, opisujący jak doszło do odkrycia macew z żydowskiego cmentarza we Wronkach, powstania Stowarzyszenia Lapidarium-Wronki oraz budowy lapidarium jest dostępny na portalu Chaim/Życie w części: Ludzie i organizacje - podstrona Wronki.

Żydzi we Wronkach i Wartosławiu: historia, dziedzictwo, pamięć - spis treści:

  1. Najważniejsze daty z dziejów wronieckich Żydów. (Piotr Pojasek)

http://lapidarium-wronki.pl/rys-historyczny/

http://lapidarium-wronki.pl/mapa/

  1. Z przeszłości Żydów i gminy żydowskiej w mieście Wronki (Wronke, קינארוו). (Aaron Heppner, Isaak Herzberg, tł. Aleksandra Kuligowska)
  1. Zatwierdzenie przez króla Władysława IV przywilejów króla Zygmunta I z 4 lutego 1528 r. i dziedziczki Wronek, Zofii Czarnkowskiej z 28 maja 1607 r. dla Żydów wronieckich; Kraków, 8 marca 1633 r. (tł. Tomasz Jurek)
  1. Żydzi w protokołach powizytacyjnych parafii św. Katarzyny we Wronkach z okresu staropolskiego. (Wybór Piotr Pojasek)

http://lapidarium-wronki.pl/sasiedzi/

  1. Bóżnica we Wronkach. (Piotr Pojasek)

http://lapidarium-wronki.pl/kultura-materialna/

  1. Cmentarze żydowskie we Wronkach. (Piotr Pojasek)

http://lapidarium-wronki.pl/cmentarze-zydowskie-we-wronkach/

http://lapidarium-wronki.pl/inskrypcje-nagrobne/

  1. Kupiec Salomon Mottek. Członek lokalnego Polskiego Komitetu Narodowego we Wronkach w roku 1848. (Piotr Pojasek)
  1. Genealogia wronieckich Żydów. Materiały źródłowe z XIX i XX wieku:

- lista Żydów poszkodowanych w dwóch pożarach Wronek w roku 1822

- lista naturalizowanych Żydów z Wronek w roku 1834 i 1835

- lista dusz Żydów z Wronek z około 1842 roku

- lista członków gminy synagogalnej we Wronkach z roku 1849 przed odejściem odłączonych członków gminy, wraz z ich oszacowanymi przychodami, oraz ich podatkami

- lista wyborcza wronieckiej gminy z roku 1921

- lista wyborcza gminy z roku 1933

- lista członków wronieckiej gminy w roku 1930

(Do druku przygotował Piotr Pojasek)

http://lapidarium-wronki.pl/genealogia-rodzin/

  1. Znani i znamienici. (Opracował Piotr Pojasek)

http://lapidarium-wronki.pl/przywileje/

Wronki Rynek 1

Rynek we Wronkach, przed I wojną światową

  1. Żyli razem z nami… (Eligiusz Grupiński)

http://lapidarium-wronki.pl/zyli-razem-z-nami/

  1. Wroniecki Potentat. Emil Joseph i jego syn Bubi. (Wiesław Michalak)
  1. Żydzi, których pamiętam... (Wanda Pierzchlewicz)
  1. Doniesienia prasowe, wspomnienia i anegdoty. (Wybór Piotr Pojasek)
  1. Wronieckie Judaika – katalog ocalałych obiektów kultury materialnej. (Piotr Pojasek)

http://lapidarium-wronki.pl/kultura-materialna/

  1. Ofiary Zagłady – Żydzi wywodzący się z Wronek. (Do druku przygotował Piotr Pojasek)
  1. Samotny płomień. Bernice Fishman, Carol Rubin Fishman, A Lone Candle: Secrets Too Heavy To Bear, USA 2011. (Tłumaczyła Patrycja Burawska)
  1. Wronieckie lapidarium. (Łukasz Majchrzak)

(Tekst dostępny na portalu Chaim/Życie w części: Ludzie i organizacje, podstrona Wronki)

  1. Macewy wróciły na swoje miejsce. (Marysia Galbraith)

http://lapidarium-wronki.pl/gallery/#pictures/001-051/001.JPG

  1. Potomkowie wronieckich Żydów – w poszukiwaniu korzeni… (Piotr Pojasek)
  1. Słowo o Żydach z Wartosławia. (Piotr Pojasek)
  1. Świadectwo Lucie Gabriel (1914–2001). Między Wartosławiem a Johannesburgiem. (Tłumaczyła Patrycja Burawska)
  1. Menora – najstarszy na świecie typ świecznika. (Izabella Rejduch-Samkowa)
  1. Gramatyka hebrajska ks. Jaskulskiego. (Piotr Pojasek)

Żydzi we Wronkach i Wartosławiu – historia, dziedzictwo, pamięć. W serii: Zeszyty Muzeum Ziemi Wronieckiej, nr 1 (3), Wronki 2018.


Dziękuję Piotrowi Pojaskowi za udostępnienie materiału i fotografii portalowi Chaim/Życie.

Egzemplarze żydowskiego numeru „Zeszytów...” znajdują się w następujących placówkach w Polsce (za fb Lapidarium-Wronki):

Biblioteka Narodowa w Warszawie; Biblioteka Jagiellońska w Krakowie; Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu; Biblioteka Kórnicka PAN – Pałac Działyńskich w Poznaniu; Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu; Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu; Biblioteka Wojewódzka w Poznaniu; Biblioteka Powiatowa w Szamotułach; Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie; Archiwum Państwowe w Poznaniu; Katedra Judaistyki Uniwersytet Wrocławski; Instytut Historii Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu; Zakład Hebraistyki, Arameistyki i Karaimoznawstwa w Poznaniu; Muzeum Historyczne w Sanoku; Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie; Żydowski Instytut Historyczny im. E. Ringelbluma w Warszawie; Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Warszawie.

Bóżnica we Wronkach przed 1918 rokiem. Fotografie ze zbiorów Piotra Pojaska i publikacji "Widoki Powiatu Szamotulskiego na starych pocztówkach 1898 - 1945".
Część folderu o wronieckich Żydach wydanego przez Stowarzyszenie Lapidarium Żydowskie we Wronkach

Projekt
CHAIM/ŻYCIE

Fundacja Tu Żyli Żydzi, Poznań


Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci, realizowane w 2020 r. przez Andrzeja Niziołka

CHAIM/ŻYCIE - portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce, to projekt edukacji i animacji kultury w Poznaniu i Wielkopolsce. Poszukujemy, gromadzimy i prezentujemy na niej trzy rodzaje materiałów:

* Dzieła twórców kultury odnoszące się do kultury żydowskiej i obecności Żydów w Poznaniu i Wielkopolsce.

* Materiały nt. kultury i historii Żydów wielkopolskich – jako mało znanego dziedzictwa kulturowego regionu.

* Informacje o działaniach lokalnych społeczników, organizacji, instytucji zajmujących się w Wielkopolsce upamiętnieniem Żydów w swoich miejscowościach oraz informacje o tychże działaczach i organizacjach.

Kontakt

  • Andrzej Niziołek

  • Hana Lasman

  • Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.


Projekt finansowany jako zadanie publiczne Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie kultury w 2021 r.

© 2020 Fundacja Tu Żyli Żydzi. Strony Trojka Design.