To książka niezwykła, bo zrodziła się z pewnego telefonu, który w 2007 roku odebrał Mirosław Słowiński, mieszkaniec Zagórowa. Dzwonił do niego z dalekiej Australii ostatni żyjący Żyd zagórowski, Leon Jedwab. Z ich pierwszej rozmowy, a potem z rozmów kolejnych zrodził się pomysł, by Żydom z Zagórowa dać świadectwo, a współczesnym mieszkańcom nie tylko tego miasta na wschodzie Wielkopolski, nieopodal Konina, przywrócić jego żydowską historię. A potem włączył się w prace nad tą publikacją prof. Krzysztof A. Makowski z Instytutu Historii UAM, autor m.in. obszernego i zajmującego wstępu do książki, w którym o Żydach zagórowskich pisze w kontekście całej historii wielkopolskich Żydów. Publikujemy go również na Chaim/Życie, w historii Żydów wielkopolskich.

Książka została wydana przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu w serii Biblioteka Kroniki Wielkopolski. Publikujemy w formie pdf dwa fragmenty tej książki: wspomnienia Leona Jedwabia dotyczące przedwojennego Zagórowa oraz otwierający ją tekst Mirosława Słowińskiego. Wyjaśnia on w nim, jak doszło do wydania książki, zarysowuje historię rodzin Leona Jedwabia i jego żony Toshy, zanim oni sami zaczną opowiadać, oraz zawiera wspomnienia samego Słowińskiego. Jego dziadek był więźniem Auschwitz. Pociągi z przywiezionymi na zagazowanie Żydami wtaczały się do Brzezinki, a on z innymi więźniami musiał je rozładowywać z bagaży, wynosić trupy tych, którzy nie przeżyli podróży w bydlęcych wagonach. A po wojnie, choć wierzył, pytał siebie: „Gdzie on wtedy był” On, Bóg. Wielu po wojnie tak pytało i pyta.

Dwa życia jak dwa psalmy. Historia mówiona Leona i Toshy Jedwab opowiedziana Evie Urbach. Koncepcja książki i przedmowa Mirosław Słowiński. Redakcja, wstęp i przypisy Krzysztof A. Makowski. Kronika Wielkopolski, Poznań 2012.

Dziękuję Mirosławowi Słowińskiemu oraz Wydawnictwu WBPiCAK za zgodę na zaprezentowanie fragmentów książki na portalu Chaim/Życie. Książka jest jeszcze do kupienia w siedzibie Wydawnictwa.