logo l
  • Skan 01 Znak
  • Skan 02 Kolumbia Znak
  • Skan 03  RCA Znak
  • Skan 04 Kolumbia Znak
  • Skan 05 Madagaskar Znak
  • Skan 06 Etiopia Znak
  • Skan 07 Znak
  • Skan 01 Znak
  • Skan 02 Kolumbia Znak
  • Skan 03  RCA Znak
  • Skan 04 Kolumbia Znak
  • Skan 05 Madagaskar Znak
  • Skan 06 Etiopia Znak
  • Skan 07 Znak

Z ulicy Żydowskiej na Madagaskar

Noacha Lasmana fotografie i listy z Afryki i Ameryki Południowej

Lubicie przygody? Podróże? Barwne biografie i pełne miejsc oraz wydarzeń opowieści? To zapraszamy na niezwykłą wyprawę - z ulicy Żydowskiej na Madagaskar! Na drugi koniec świata, na który przed wojną polscy nacjonaliści chcieli wysłać polskich Żydów. Jednym z nich był Noach Lasman, chłopak z ul. Żydowskiej w Poznaniu, który potem lubił żartować, że jest spełnionym marzeniem tamtych twardogłowych. Bo już dorosły, jako geolog, trafił właśnie na Madagaskar.

Polscy Żydzi, którzy przeżyli wojnę, w większości opuścili kraj, w którym ich rodziny żyły od pokoleń i rozproszyli się po świecie. Ich dalsze losy to nieopowiedziana jeszcze dobrze historia. Lasman był jednym z nich - przeżył Holokaust jedyny ze swojej rodziny i w swoich peregrynacjach za chlebem po egzotycznych krajach spotykał w nich innych żydowskich emigrantów z Polski. Jego historia to cząstka tej nienapisanej jeszcze opowieści. Cząstka jednak dostępna, bo Noach był także wyjątkiem - człowiekiem piszącym, a więc dziś, kiedy tamto pokolenie odeszło, po nim pozostał wyraźny ślad. Urodzony w 1924 roku, zmarł w 2018 w Jerozolimie. W roku 2019 ukazała się w Polsce jego bardzo dobrze przyjęta książka Wspomnienia z trzech światów - obejmująca lata 1927-1958 niezwykła panorama żydowskiego losu w najdramatyczniejszych momentach polsko-żydowskiej historii. Na Chaim/Życie przytaczamy jej fragment. Tam też znajduje się sylwetka Noacha Lasmana.

Tutaj wyciągamy z bogatej spuścizny Lasmana - trochę jak królika z magicznego kapelusza - materiał inny, wielobarwny i pulsujący życiem.Kolorowe slajdy z Republiki Środkowoafrykańskiej, Madagaskaru, Kolumbii, Etiopii, Nikaragui, w których pracował oraz z Izraela, w którym po wyjeździe z Polski zamieszkał - i pisane równocześnie z nimi jego listy. Najstarsze z nich powstały prawie sześćdziesiąt lat temu. Te fotografie i ta korespondencja idą w setki - my prezentujemy tylko ich wybór. Ale obiecujemy Wam śmiech, wzruszenie, niezwykłe przeżycia, mądrość

Noach dia 08 KolumbiaNoach Lasman, Kolumbia 1969

i żywo opisane inne światy, do których już nie dotrzemy. Można czytać, można oglądać, można podróżować i cieszyć się miejscami, spotkaniami i ludźmi. To propozycja akurat na czas pandemii.

Noach Lasman jako geolog-podróżnik, musi kojarzyć się z głośnym Kazimierzem Nowakiem, także poznaniakiem, który w latach 30. XX wieku tam i z powrotem przebył całą Afrykę - zarabiając jako korespondent i fotograf na utrzymanie rodziny, ale podróżując także z wielką ciekawością odkrywania, poznawania i opisywania tego i tych, których napotkał. Lasmanem również kierowały obie te potrzeby: jeździł po świecie za pracą, ale na miejscu ciekaw był już wszystkiego i wychodził temu naprzeciw. Jego fotografie i listy są niezwykłe o tyle, że nie zawierają, jak zazwyczaj to bywa, pamiątkowych ujęć i doniesień, co u niego słychać, lecz z dużą wrażliwością rejestrują i plastycznie opisują napotkany świat - stając się jakby lustrami, które go odbijają.

Z lustrami jest tak, że odbicie w nich znika. Listy z ich zawartością są podobnie ulotne. Ale Lasman swoje listy zachowywał. Pisząc często robił kopie, a wysłanych do domu nie wyrzucał. Wiele przetrwało i dowodzi siły epistolografii. Te pisane przez niego z pierwszych dwóch podróży do żony, syna i córki, są do dziś dla sporej grupy od dawna dorosłych ludzi - wówczas dzieci z podwórka przy ul. Dowa Borochowa 39 w Jerozolimie - silnym wspomnieniem z dzieciństwa. Małe, nowopowstałe osiedle, które w latach 1957-1958 zamieszkały młode rodziny polskich Żydów z tzw. gomułkowskiej emigracji do Izraela, pełne było dzieci. Żona Noacha Clila czytała je synowi i córce, a potem, na podwórku, także ich rówieśnikom. Noach zresztą na to pozwalał. Były w nich opisy egzotycznych krajów, zwierząt, przygód i zwyczajów, które na wyobraźni każdego dziecka - gdziekolwiek by żyło - zawsze robią wielkie wrażenie.

Korespondencję i zdjęcia Lasmana upowszechniamy tylko w części. W tekstach listów dokonujemy drobnych poprawek, np. w składni, interpunkcji, dzieląc długie opisy akapitami. Najbardziej prywatne fragmenty listów pomijamy.

Projekt Z ulicy Żydowskiej na Madagaskar - Noacha Lasmana fotografie i listy z Afryki i Ameryki Południowej potrwa do końca grudnia 2020 roku. W jego ramach upublicznimy co najmniej 150 fotografii i 50 listów.

Andrzej Niziołek i Hana Lasman,
Fundacja Tu żyli Żydzi


Wykorzystywanie czy kopiowanie bez zgody Fundacji zamieszczonych tu tekstów i fotografii jest zabronione.

Fundacja dziękuje rodzinie Noacha Lasmana za zgodę na publikację listów i zdjęć z jego spuścizny. Za pomoc w krótkim czasie przygotowań do projektu dziękujemy: Markowi Lasmanowi, Alizie Ben-Tsruyi, Issacowi Kenetowi, Tomaszowi Niziołkowi, Tadeuszowi Niziołkowi, Roni Marushek i Lilac Sasson.

Sfinansowano ze środków budżetowych Miasta Poznania - #poznanwspiera

Projekt
CHAIM/ŻYCIE

Fundacja Tu Żyli Żydzi, Poznań


Sfinansowano ze środków budżetowych Miasta Poznania  #poznanwspiera

CHAIM/ŻYCIE - portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce, to projekt edukacji i animacji kultury w Poznaniu i Wielkopolsce rozpoczęty dzięki stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Poszukujemy, gromadzimy i prezentujemy na niej następujące rodzaje materiałów:

* Dzieła twórców kultury odnoszące się do kultury żydowskiej i obecności Żydów w Poznaniu i Wielkopolsce.

* Materiały nt. kultury i historii Żydów wielkopolskich – jako mało znanego dziedzictwa kulturowego regionu.

* Informacje o działaniach lokalnych społeczników, organizacji, instytucji zajmujących się w Wielkopolsce upamiętnieniem Żydów w swoich miejscowościach oraz informacje o tychże działaczach i organizacjach.

*Materiały uzyskane w ramach projektu "Z ulicy Żydowskiej na Madagaskar - Noacha Lasmana fotografie i listy z Afryki i Ameryki Południowej".

Kontakt

  • Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.



© 2020 Fundacja Tu Żyli Żydzi. Strony Trojka Design.