logo l

Projekt Sonnabendowie

Fundacja Tu żyli Żydzi pracuje nad nową książką o żydowskiej Wielkopolsce. Ma to być opowieść o Dawidzie Sonnabendzie, ostatnim kantorze poznańskiej gminy w latach 1921-1939 i jego rodzinie. O przeszłości i współczesności, Żydach niemieckich i polskich, samej Polsce i ludziach, którzy stąd wyjech...

Bojanowo

Bojanowo leży około 90 km. na południe od Poznania. Zostało założone w 1638 roku przez protestanckiego szlachcica Stefana Bojanowskiego i jak wiele wielkopolskich lokacji miejskich z tego okresu zasiedlone przez protestantów uciekających podczas trwającej wówczas w Europie wojny trzydziestoletnie...

Chocz

Osada powstała w czasach piastowskich, w 1294 roku istniał tutaj gród książęcy wraz z osadą znany jako Chodecz, w 1382 roku stał się miastem. Żydzi zamieszkali w nim dopiero pod koniec XVIII wieku. Za właściwego założyciela Chocza uznaje się króla Kazimierza Wielkiego, który nakazał wybudowanie ...

Dąbie nad Nerem

Dąbie leży 145 km na wschód od Poznania w pobliżu trasy na Łódź. Pierwsza informacja o osadzie pochodzi z 1232 roku - jest wówczas własnością klasztoru w Strzelnie. Od XV wieku jest to niewielkie miasto królewskie - w II połowie XVIII wieku liczy zaledwie 300 mieszkańców. Leży na historycznej zie...

Dobra

Osada Dobra otrzymała prawa miejskie przed 1392 rokiem i była miastem do 1870 roku, a obecnie jest nim znowu od roku 1919. Nigdy nie było to duże miasto, najwięcej mieszkańców w swojej historii, bo 3900, liczyło pod koniec XIX wieku. Parę razy Dobrą pustoszyły pożary i zarazy, te drugie zwła...

Jutrosin

Miasto leży ponad 90 km na południe id Poznania, niespełna 30 km na wschód od Rawicza, nad rzeką Orlą. Jego historia sięga połowy średniowiecza. W 1642 roku, podobnie jak działo się to wówczas w całej południowej Wielkopolsce, założono tu dla uciekających ze Śląska protestantów tzw. nowe miasto, ...

Kępno

Kępno leżące 170 km na południowy-wschód od Poznania, na najdalej na południe wysuniętym krańcu Wielkopolski, sąsiadując do Śląskiem. Istnieje od XIII wieku. Przez stulecia było ważnym ośrodkiem handlowym, brało udział w eksporcie zboża, skupiało wielu sukienników. Żydzi mieszkali w Kępnie od I...

Konin

Konin leży nad Wartą, 100 km na wschód od Poznania. Było miastem królewskim, lokowanym przed 1293 rokiem - ale jako gród i osada Konin istniał już w I połowie XII wieku. Powstał na wyspie wśród rozlewisk Warty, by strzec brodu a potem mostu na trasie handlowej. W 1331 roku miasto zostało spalone ...

Koźmin Wielkopolski

Koźmin powstał jako w XII wieku, miastem stał się na początku XIV wieku. Był wówczas jednym z najsilniejszych ośrodków miejskich, obronnych i gospodarczych w Wielkopolsce. W XVI wieku istniał tu mocny ośrodek sukienniczy, a wiek później licznie osiedlili się w nim bracia czescy tworząc m.in....

Krobia

Krobia leży 35 kilometrów na wschód od Leszna, jest główną miejscowością Biskupizny. W XI wieku istniał tu gród na pograniczu śląsko-wielkopolskim, potem kasztelania, która na przełomie XIII i XIV wieku uzyskała prawa miejskie. Przez około 600 lat, aż do końca XVIII wieku miasteczko było posiadło...

Krotoszyn

Miasto lokowane w latach 20. XV wieku na prawie magdeburskim przez rycerza Wierzbiętę z Krotoszyna, uczestnika bitwy pod Grunwaldem. W XVII wieku osiedlili się w nim uciekający przed prześladowaniami niemieccy protestanci. Miasto szybko się rozwijało, w XVII wieku zostało spalone podczas potopu s...

Książ Wielkopolski

Książ Wielkopolski (po niemiecku Xions) leży w środkowej części Wielkopolski, 15 km na wschód od Śremu. Pierwsza wzmianka o nim jako wsi sięga końca XII wieku. Miejscowość otrzymała prawa miejskie przed 1416 rokiem. W I połowie XVIII wieku osiedliło się tu dużo Niemców. Najważniej...

Leszno

Miasto w zachodniej Wielkopolsce, na trasie pomiędzy Poznaniem i Wrocławiem. Jeszcze w XIV wieku było osadą, by w początkach XVI wieku stać się znaczącym centrum reformacji oraz ważnym ośrodkiem gospodarczym - osiedlili się tutaj bracia i tkacze śląscy uciekajacy przed wojnami reli...

Lwówek

Lwówek to niewielkie – miasto położone nad Czarną Wodą w środkowo-zachodniej Polsce, 18 km na północ od Nowego Tomyśla i 74 km na zachód od Poznania. Pierwsze wzmianki o jego istnieniu pochodzą z 1418 roku, kiedy to gruntach wcześniejszego miasta o nazwie Wojszyno oraz wsi&nbs...

Ostrów Wielkopolski

W końcu XIII wieku w miejscu dzisiejszego miasta istniała wieś o nazwie Ostrowo. Uzyskała ona prawa miejskie przed 1404 rokiem, ale rozwijać zaczęła się dopiero w XVIII wieku, kiedy osiedliło się tu około 100 sukienników ze Śląska. W XIX wieku miasto należało do Prus, a potem do Cesarstwa Niemiec...

Poznań

Dziś to piąte największe miasto Polski. Tysiąc lat temu, w X i XI wieku, jeden z głównych - prócz Gniezna, Ostrowa Lednickiego i Giecza - ośrodków stołecznych i religijnych państwa Piastów. Potem miasto królewskie i siedziba władców Polski, stolica Wielkopolski. W VIII wieku na Ostrowi...

Rawicz

Rawicz został założony w 1638 roku przez polskiego szlachcica Adama Olbrachta Przyjemskiego na tzw. "surowym korzeniu". Ulokował on miasto tuż przy granicy Polski z Dolnym Śląskiem, 104 km na południe od Poznania. W drugiej połowie XVIII wieku Rawicz był już jednym z największych miast w Wielkopo...

Rydzyna

Miasto leżące ok.8 km na południe od Leszna, po raz pierwszy wzmiankowane w 1403 roku. Około 1422 roku otrzymało prawa miejskie, a w 1551 roku ponownie - prawo magdeburskie. Należało do rodziny Rydzyńskich, którzy w XV wieku pobudowali tu zamek. W XVII wieku przeszło w ręce potężnych rodów magnac...

Sarnowa

Sarnowa leży 100 km na południe od Poznania i 68 km od Wrocławia, od 1973 roku jest częścią odległego o 2 km Rawicza. Jest miasteczkiem o dużym uroku i XIX-wiecznym klimacie, bowiem pod względem zabudowy czas  jakby się tu zatrzymał ponad 100 lat temu. Jako miasto ma bardzo starą metrykę. J...

Szamotuły

Szamotuły leżą około 35 km na północny zachód od Poznania. Zostały lokowane jako miasto szlacheckie Szamotulskich w 1383 roku (mniej więcej w tym samym czasie powstał tu również zamek), jednak już w XI wieku na jego terenie istniał wczesnośredniowieczny gród o nazwie Osówka. Położenie Szamotuł n...

Trzcianka

Trzcianka położona jest na Pojezierzu Wałeckim, 96 km na północ od Poznania. Jako osada o nazwie Trzcianna Łąka znana była już w XIV wieku. W 1731 roku miejscowość  otrzymała prawa miejskie, a w XVIII wieku stała się jednym z największych ośrodków sukiennictwa w Wielkopolsce. Po I rozbiorze ...

Turek

Miejscowość Turek znana jest od XII wieku, kiedy w 1136 roku była po raz pierwszy wzmiankowana, jako własność, arcybiskupów gnieźnieńskich. W 1341 roku osada uzyskała prawa miejskie. W 1523 roku miasto zniszczył wielki pożar. W 1973 roku Turek znalazł się w zaborze pruskim, a od 1815 roby był w K...

Wągrowiec

Wągrowiec aż do końca XVIII wieku był miejscowością klasztorną, należącą do zakonu cystersów z Łekna - początkowo jako wieś, od XIV wieku jako miasto. W XV i XVI wieku istniał tu silny ośrodek rzemiosła, odbywały się również gwarne targi i jarmarki. W 1541 roku w mieście urodził się przyszły ksią...

Wronki

Wronki to dziś ponad jedenastotysięczne miasto położone malowniczo nad Wartą, ok. 60 kilometrów na północny zachód od Poznania. Gród wroniecki istniał już w połowie XIII wieku, a w drugiej połowie tego wieku dostał prawdopodobnie prawa miejskie. Pierwsi Żydzi osiedlili się we Wronkach już w pocz...

Września

Miasto położone 50 km na wschód od Poznania. Zostało lokowane w 1357 roku, ale pierwsze wzmianki o istniejącej tu osadzie pochodzą już z połowy XIII wieku. Leżąc na szlaku handlowym na Śląsk, Września była pod koniec średniowiecza i w renesansie ośrodkiem rozwiniętego rzemiosła i handlu, i być mo...

Zagórów

Miasto położone 16 km na południe od Słupcy. Istnieje od XII wieku, początkowo jako wieś, własność klasztoru cystersów w Lądzie. Prawa miejskie ma od 1407 roku. Po zaborach znalazło się najpierw w zaborze pruskim, od 1815 roku w zaborze rosyjskim. W XIX i XX wieku Zagórów był miejscowością r...

Żerków

Żerków leży 14 kilometrów na północny-wchód od Jarocina i 60 km od Poznania i jest uznawany za turystyczną perełkę Wielkopolski. Wokół znajdują się niewysokie wzgórza i wypełniona rozlewiskami pradolina Warty. Pierwsze wzmianki o Żerkowie pochodzą z połowy XIII wieku, jako miasto jest wymie...

Projekt
CHAIM/ŻYCIE

Fundacja Tu Żyli Żydzi, Poznań


Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci, realizowane w 2020 r. przez Andrzeja Niziołka

CHAIM/ŻYCIE - portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce, to projekt edukacji i animacji kultury w Poznaniu i Wielkopolsce. Poszukujemy, gromadzimy i prezentujemy na niej trzy rodzaje materiałów:

* Dzieła twórców kultury odnoszące się do kultury żydowskiej i obecności Żydów w Poznaniu i Wielkopolsce.

* Materiały nt. kultury i historii Żydów wielkopolskich – jako mało znanego dziedzictwa kulturowego regionu.

* Informacje o działaniach lokalnych społeczników, organizacji, instytucji zajmujących się w Wielkopolsce upamiętnieniem Żydów w swoich miejscowościach oraz informacje o tychże działaczach i organizacjach.

Kontakt

  • Andrzej Niziołek

  • Hana Lasman

  • Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.


Projekt finansowany jako zadanie publiczne Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie kultury w 2021 r.

© 2020 Fundacja Tu Żyli Żydzi. Strony Trojka Design.