Walter Tausk urodził się w Trzebnicy 16 kwietnia 1890 roku. Dwa lata po jego narodzinach, jesienią 1892 roku, rodzice przeprowadzili się do Wrocławia, miasta, z którym los związał przyszłego pamiętnikarza na kolejnych 50 lat. Właśnie w stolicy Dolnego Śląska miał miejsce literacki debiut Waltera, autora kilku powieści i opowiadań religijnych, czerpiących z tradycji buddyzmu i filozofii Dalekiego Wschodu. Ich tytuły: Olaf Höri, Werner Baron, Ella Jende, czy Rut Baruch, niewiele dziś mówią nawet znawcom literatury. Okolicznościowo,  od czasu do czasu, Walter uprawiał także poezję satyryczną i liryczną. Najważniejsze w jego dorobku są jednak dzienniki, pisane w latach 1925-1940. Ich wybór ukazał się w Polsce w 1973 roku (wyd. Książka i Wiedza) pod znamiennym tytułem Dżuma w mieście Breslau. W Niemczech podobny wybór, zatytułowany Breslauer Tagebuch 1933-1940, wydano w 1975 roku i wielokrotnie wznawiano.

Walter Tausk był niemieckim Żydem, walczył w czasie I wojny światowej w armii niemieckiej i otrzymał Krzyż Żelazny. W swoich dziennikach bardzo często o swojej żydowskości wspomina, szczególnie w nawiązaniu do wzrostu nastrojów antysemickich i przejmowania władzy w Niemczech przez narodowych socjalistów. Okoliczności w jakich przyszło mu zapisywać swoje myśli i wrażenia, miały wyraźny wpływ na charakter jego pamiętników, czyniąc z nich niezwykle ciekawy i ważny dokument epoki. Dodatkowy ich walor stanowią notowane na gorąco wypowiedzi, stanowiące komentarz wrocławskich Żydów oraz ich niemieckich sąsiadów, do aktualnych wydarzeń w szybko zmieniającej się rzeczywistości III Rzeszy.

W przedmowie do wydania Dzienników Waltera Tauska podano kilka informacji dotyczących pochodzenia jego rodziny. Ryszard Kincel, opisując jej dzieje, przywołał przede wszystkim dane dotyczące linii liczonej po matce, czyli po Rozie z domu David, urodzonej 11 maja 1852 roku w Nakle nad Notecią. Dla nas ważniejsze są jednak te dane, które dotyczą linii liczonej po mieczu, a więc po ojcu.

Ojcem Waltera i jego dwóch starszych sióstr: Herthy i Ilse, był Rudolph Tausk, kupiec, handlarz i pośrednik handlowy w jednej osobie. Rudolph urodził się 4 listopada 1854 roku w Lesznie, jako jedyny syn mistrza piekarskiego Barucha Mosesa (ur. 9.01.1831 Brójce) i Rozalii z domu Handke (ur. 16 lub 18.07.1812 Leszno - zm. 3.03.1893 Leszno), wdowy po leszczyńskim piekarzu Heymannie Saloschinie. Ojcem Barucha był Moses Tausk (ur. 1808 Leszno), syn leszczyńskiego kupca Loebla Israela (ur. 1768 Leszno) i jego żony Hanny (ur. ok. 1772), wnuk Israela (ur. ok. 1730, przypuszczalnie w Lesznie) i Glükel (ur. ok. 1740).

Jak wynika z powyższego zestawienia, rodzina Tausków z Lesznem związana była przynajmniej od połowy XVIII wieku. Niestety, niewiele wiadomo o jej pozycji. W świetle zachowanych źródeł archiwalnych nie wydaje się jednak, aby odegrała ona jakąś znaczniejsza rolę w dziejach tamtejszej gminy żydowskiej. Wyjątkiem pozostawał jedynie Eduard vel Israel Tausk (ur. 1805 lub 1807 Leszno), starszy brat Mosesa, który od 1833 roku występował w źródłach jako drukarz. Louis Lewin w swojej monografii poświęconej Żydom w Lesznie (Geschichte der Juden in Lissa, Pinne 1904) podaje, że w 1848 roku Eduard Tausk znany był także jako litograf. Zainteresowanie dla słowa pisanego okazywał również ojciec Waltera. Wielka pasją Rudolpha Tauska pozostawało bowiem układanie modlitewników. Był on także założycielem jednego z wrocławskich towarzystw filozoficznych.

Walter Tausk, podobnie jak większość wrocławskich Żydów po 1933 roku, z niepokojem, a w jego przypadku również z narastająca apatią, przyglądał się rozwojowi wypadków. Po wybuchu  wojny tylko sporadycznie notował i uzupełniał swoje dzienniki. Ostatni zapis pochodzi z 5 marca 1940 roku. W kolejnych miesiącach nanosił już tylko poprawki.

Okladka jednego z niemieckich wydań dzienników Waltera Tauska

25 listopada 1941 roku Walter znalazł się w pierwszym transporcie Żydów, wysłanym z Wrocławia do Kowna. Okoliczności jego śmierci nie są znane. Można się jedynie domyślać, że rozstrzelano go podczas jednej z masowych egzekucji. W następnych transportach wywieziono na Wschód także obie jego siostry: Ilsę (3.12.1941) i Herthę (10.04.1942), podczas gdy matkę – w czerwcu 1943 roku – deportowano do obozu w Terezinie. Ojciec zmarł we Wrocławiu jeszcze przed wojną, w 1925 roku.

W taki oto sposób dobiegły kresu losy wrocławskiej linii rodziny Tausków, jednej z dziesiątków tysięcy zwykłych, żydowskich rodzin, zgładzonych rękoma niemieckich nazistów. Dzienniki Waltera Tauska, absolwenta gimnazjum w Jeleniej Górze, słuchacza Królewskiej Akademii Sztuki we Wrocławiu, dekoratora wnętrz, komiwojażera, wreszcie przedsiębiorcy i agenta firm meblowych i tekstylnych, cudem ocalały. Siedem ich tomów znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego. Pozostają nie tylko świadectwem istnienia ich autora, ale także wnikliwym komentarzem do czasów, w których przyszło mu żyć i spisywać swoją historię.

Autor wykorzystał w artykule informacje zawarte m.in. w Tabelach Generalnych Żydów w Lesznie, księgach meldunkowych i rejestrach metrykalnych, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lesznie.

Artykuł ukazał się pierwotnie w „Informatorze kulturalnym i turystycznym południowo-zachodniej Wielkopolski” 2000, nr 2, s. 10-11. Wersja poprawiona.