Mało znany w Polsce Leo Hirsch (1903–1943) był niemieckim pisarzem żydowskiego pochodzenia urodzonym Poznaniu, który okres dorastania i edukacji gimnazjalnej spędził w Ostrowie Wielkopolskim. Jak większość wielkopolskich Żydów, jego rodzina po odzyskaniu niepodległości Polski w 1919 roku wyjechała do Niemiec. Hirsch pisał wiersze, piosenki, szkice, współpracował z wieloma tytułami, m.in. „Dreieck”, „Premiere”, „Weltbühne, pracował i pisał felietony w „Berliner Tageblatt”. Widziano w nim najlepszego krytyka filmowego lat dwudziestych w Niemczech, wykazującego się szczególną znajomością filmu rosyjskiego. Zasługą Hirscha dla „Berliner Tageblatt” było odkrycie Franza Kafki.

O Hirschu i jego twórczości piszemy już sporo na Chaim/Życie w dziale Twórczość artystyczna/Literatura – można tam przeczytać teksty poświęconych jemu i jego powieściom „Lampion” oraz „Przy granicy”, również wydanym w Ostrowie Wlkp. w 2017 roku.

Ostatnio staraniem i nakładem Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego ukazała się w tłumaczeniu na język polski dokonanym przez Ewelinę Wanke kolejna powieść Hirscha, tym razem historyczna. Romans Elizy Radziwiłłówny i przyszłego cesarza zjednoczonych Niemiec Wilhelma I skupiał na sobie w latach 20. XIX wieku uwagę panujących domów i arystokracji całej ówczesnej Europy. W kolejnych latach w niemieckim obszarze językowym historia ta inspirowała badaczy, wydawców, pisarzy. Hirsch należy do jednego z nich.

Z okazji publikacji przekładu jego książki w Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego 23 lutego br., a następnie w Pałacu Myśliwskim książąt Radziwiłłów w Antoninie 1 marca – w mieście rodzinnym autora i miejscu silnie związanym z Radziwiłłami – we współpracy z Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu – odbyły się spotkania promujące kolejną książkę Leo Hirscha. Oba wieczory cieszyły się dużym zainteresowaniem, a o Hirschu, w rozmowach prowadzonych przez Witolda Banacha, dyrektora ostrowskiego muzeum, opowiadała Ewelina Wanke, tłumaczka książki.

Dr Wanke jest historyczką, nauczycielką akademicką, tłumaczką i muzealniczką, od wielu lat mieszka i pracuje w Berlinie. Książkę Hirscha tłumaczyła dwa lata. Podczas spotkań opowiadała o powieści i cechach pisarstwa tego pisarza, oraz charakteryzowała reakcje i zachowania  panujące na dworze Hohenzollernów i w stolicach europejskich m.in. Rosji i Saksonii w reakcji na romans przyszłego cesarza Niemiec i polskiej księżniczki, córki księcia Antoniego Radziwiłła, pruskiego namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

„Hirsch sięga po historię Radziwiłłów ze znawstwem lokalnego historyka” – pisze w tekście o życie i twórczość Leo Hirscha zamieszczonym w książce Ewelina Wanke. „Porusza się po Antoninie swobodnie, pokazując, że dobrze zna opisywane przez siebie miejsca. Zabiera przy tym głos w dyskusji o równości urodzenia Elizy i Wilhelma, opowiadając się po stronie Radziwiłłów. Broni ich przed atakami zarówno ze strony im współczesnych, jak i niemieckiej historiografii. Nie po raz pierwszy autor wykazał się przy tym ogromną skrupulatnością w zbieraniu materiału do publikacji. Hirsch wyraźnie fascynował się zarówno historią, jak i biografistyką. Wielokrotnie, wykorzystując ku temu rocznice urodzin czy śmierci, publikował biogramy bliskich mu twórców. Przy tym starał się wniknąć w opisywane przez siebie postaci, poznać ich usposobienie, przeanalizować drogę ich życia. Zastanawiał się, jak konkretne wydarzenia mogły wpłynąć na ich procesy decyzyjne”.

Ewelina Wanke tłumaczka książki i Witold Banach dyrektor Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego

podczas premiery powieści Leo Hirscha, Ostrów 24 lutego 2024 roku

Wraz z promocją książki w Café Muzeum w Ostrowie Wlkp. otwarto także okolicznościową ekspozycję „Radziwiłłowskie inspiracje” oraz przygotowano katalogi w języku polskim, niemieckim i angielskim.

Powieść „Eliza Radziwiłł. Młodzieńcza miłość cesarza Wilhelma I” ukazała się w ramach serii Biblioteka Ostrowska (jako 57 pozycja), wydawanej od 1991 roku. Publikacja otrzymała finansowe wsparcie Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, a partnerem wspierającym projekt jest Fundacja Biblioteka im. Martina Opitza w Herne.

Fotografie Krzysztof Maciejewski i Józef Pietrzak