Książka „Słyszysz? Synagoga. Wychodząc spod poznańskiej synagogi przy Wronieckiej” Joanny Roszak mówi o trwającej dekadami obcości, obojętności i milczeniu poznaniaków wobec faktu, że dawną poznańską główną synagogę Niemcy zamienili na pływalnie. A po wojnie mieszkańcy miasta to zaakceptowali i pokoleniami uczyli się tu pływać albo przychodzili popływać. Tak, jak przyjęli nagły brak w ich mieście Żydów. Uznali nieobecność, która nie dokonała się w sposób naturalny, ale wskutek mordu. A więc obciążyli się pustką nie czując konsekwencji. Zaakceptowali to, co zrobili Niemcy, nie czując odpowiedzialności. Nie byli w tym odmienni od reszty Polaków.
Roszak - poetka, literaturoznawczyni, nauczycielka - zajmuje się tematem poznańskiej synagogi poprzez to, co nią wstrząsa, boli i z czym się nie zgadza, kiedy tak wielu innych nadal tego nie zauważa. Jej tematem do rozmowy o nas, o Żydach, o pamięci i niepamięci, tożsamości i jej okaleczeniu, jest poznańska synagoga. A raczej pływalnia. Ale kiedyś jednak Synagoga Nowa. Czym ona właściwie dziś jest? Jakim znakiem? Co do nas i o nas mówi?
„Prawie wszystkim swoim rozmówcom Roszak zadaje podobne pytanie: »Dlaczego?«” - pisze w recenzji tej książki (link do niej poniżej) Anita Jarzyna. Joanna Roszak rozmawia z tymi, którzy w poznańskiej synagodze się modlili, z tymi, którzy tu i teraz żyjąc i na nią patrząc, upominając się o nią, i z tymi wreszcie, którzy widzą i myślą o niej z pozapoznańskiej perspektywy. Z przedwojennymi Żydami, artystami, badaczami, dziennikarzami, a wreszcie ludźmi, którzy mając u siebie swoją „synagogę” zaczęli działać. Bo większość polskich miejscowości ma taką swoją „synagogę”. „Wrzód, nie ranę”, jak mówi w tej książce Joanna Tokarska-Bakir. Tysiące podobnych miejsc, budynków, cmentarzy, odrzuconych pamięci. Jak sobie uświadomić, że za tą pustką są ludzie? Nie liczby - imiona i nazwiska. A przed nią też imiona i nazwiska. My.
Książka Joanny Roszak jest bardzo ważna dla Poznania. Ale jej lektura może też być ważna dla innych, bo rzeczywistość z jaką się mierzy i pytania, które z tego wynikają, nie są tylko poznańskie.
Dlatego udostępniamy tę książkę w postaci pdf-a. Za zgodą autorki i głównego wydawcy, Ośrodka Brama Grodzka - Teatru NN, za co bardzo dziękuję.
Publikację, również jako pdf, można wyświetlić czy pobrać także na stronie Biblioteki Multimedialnej Ośrodka Brama Grodzka - Teatru NN w Lublinie pod adresem: http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadata?id=128194
Joanna Roszak „Słyszysz? Synagoga. Wychodząc spod poznańskiej synagogi przy Wronieckiej”, Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN, Instytut Slawistyki PAN, Lublin - Warszawa 2015, 140 s.
Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci, realizowane w 2020 r. przez Andrzeja Niziołka
CHAIM/ŻYCIE - portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce, to projekt edukacji i animacji kultury w Poznaniu i Wielkopolsce. Poszukujemy, gromadzimy i prezentujemy na niej trzy rodzaje materiałów:
* Dzieła twórców kultury odnoszące się do kultury żydowskiej i obecności Żydów w Poznaniu i Wielkopolsce.
* Materiały nt. kultury i historii Żydów wielkopolskich – jako mało znanego dziedzictwa kulturowego regionu.
* Informacje o działaniach lokalnych społeczników, organizacji, instytucji zajmujących się w Wielkopolsce upamiętnieniem Żydów w swoich miejscowościach oraz informacje o tychże działaczach i organizacjach.
Andrzej Niziołek
Hana Lasman
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Projekt finansowany jako zadanie publiczne Województwa Wielkopolskiego w dziedzinie kultury w 2021 r.