Bo było to wywoływanie. Unaocznianie, uświadamianie, przywracanie naraz, w jednym momencie wszystkiego, co wiązało się z tym miejscem. Pokoleń Żydów, którzy żyli w Poznaniu. Ich ostatniej modlitwy w tym wnętrzu. Zniszczenia tego budynku i wymordowania ludzi. Bo teraz wszystko już się stało, już nie następuje po sobie, istnieje naraz. Życie i śmierć, sens i bezsens, i przeznaczenie, jeśli jest jakieś inne, niż to które sami stwarzamy podejmując decyzje.

Instalacja 9.09.1939 została zrealizowana w styczniu 2005 roku w basenie Pływalni Miejskiej w Poznaniu, w ramach programu VIII Dnia Judaizmu w Poznaniu. Janusz Marciniak, który budynkowi dawnej synagogi, przebudowanej w czasie wojny przez Niemców, poświęcił kilka prac i refleksji, tak opisuje swoją pracę:

Menora Pamięci na tle instalacji 9.09.1939

Instalacja była odwzorowaniem wyglądu nieba nad synagogą w dniu ostatniego nabożeństwa. Podstawą odwzorowania stała się mapa nieba wygenerowana przy pomocy programu komputerowego dla miłośników astronomii, na podstawie współrzędnych geograficznych budynku, daty i godziny. Ostatnie nabożeństwo w synagodze odbyło się w sobotę 9 września 1939 roku o godzinie 9 rano (stąd tytuł instalacji). Zamieniłem lustro wody w niebo, a szklane znicze w gwiazdy... Znicze musiały mieć odpowiedni kształt, żeby mogły unosić się na wodzie. W precyzyjnym, według mapy nieba, ułożeniu i zakotwiczeniu zniczy w basenie pomogli mi moi studenci. Pokaz instalacji został połączony z występem Chóru Synagogi pod Białym Bocianem z Wrocławia.

Tyle faktów. Dla uczestników było tam znacznie więcej: stworzenie chwili obranej z codzienności, gdy zmniejsza się, jak podczas modlitwy czy medytacji, przegroda oddzielająca nas od tajemnicy życia, gdy pytania same się rodzą i są ważniejsze od odpowiedzi, a żywi i zmarli, mogą być bliżej. Przywoływanie ich i pytanie: dlaczego - tym dla mnie była jedyny raz zrealizowana instalacja 9.09.1939.

Janusz Marciniak nazywa to wydarzenie prosto i krótko: „misterium pamięci”.

Dziękuję Januszowi Marciniakowi za zgodę na opublikowanie na Chaim/Życie fotografii z pokazu instalacji 9.09.1939.