Pokaz Alfabetu odbył się we wnętrzu poznańskiej Pływalni Miejskiej (do 1942 roku Synagogi Nowej) dwukrotnie - w 2004 roku podczas VII Dnia Jusaizmu oraz w 2006 podczas Festiwalu Malta w Poznaniu. Nad taflą wypełnionego wodą basenu zawisła biała płachta - jak wielka kartka papieru, ekran albo… zasłona Aron ha-Kodesz, szafy, w której przechowuje się w synagogach zwoje Tory. Wokół basenu na krzesłach i powyżej na dawnych babińcach zasiadła publiczność.

Przygasły światła i zaczął śpiewać Estrongo Nachama, znany kantor berliński zmarły w 2000 roku, którego śpiew odtwarzano z nagrania. Modlił się. Jednocześnie na zawieszonej nad basenem tkaninie powoli zaczęły pojawiać się litery alfabetu hebrajskiego: א Alef, ב Bet, ג Gimel, ד Dalet, ה He, aż do ostatniej, 22 litery  ת Taw. Jaśniały w półmroku i odbijały się w lustrze wody.

Kiedy na zasłonie-draperii pojawiła się ostatnia litera, śpiew kantora ucichł, a aktor (podczas pierwszego perfomance’u był nim Edward Lubaszenko, podczas drugiego Aleksander Machalica) zaczął czytać fragment powieści Piotra Rawicza Krew nieba, a następnie Psalmy 84 i 25.

„Jedną z najważniejszych dla mnie prac z literami był performance Alfabet (zwłaszcza jego druga wersja przygotowana na Festiwal Malta w 2006 roku)” - pisał w 2015 roku w swojej pracy Monografia subiektywna Janusz Marciniak. „Alfabet należy do cyklu moich działań artystyczno-społecznych związanych z budynkiem poznańskiej synagogi, w którym od czasów wojny do 2011 roku mieściła się pływalnia. Zaczęło się od performance'u i instalacji Atlantyda w 2004 roku, kiedy ułożyłem gwiazdę Dawida z kilkuset niebieskich zniczy na wodzie. Rok później w zatopionej synagodze zrealizowałem instalację 9.09.1939, która była rekonstrukcją mapy nieba nad synagogą w dniu ostatniego nabożeństwa. Lustro wody stało się niebem, znicze gwiazdami. Alfabet to był dalszy ciąg misterium pamięci o tych, którzy kiedyś modlili się w tym miejscu”.

A już w opisie tej konkretnej pracy dodawał: „Można by wiele powiedzieć o miłości, którą Naród Księgi darzy Literę i Słowo. Alfabet hebrajski na pływalni, w dawnym budynku synagogi, skłania do refleksji – może przede wszystkim tych, którzy już wiedzą, że litery podzielają los ludzi… Inspiracją do powstania Alfabetu była powieść Krew nieba Piotra Rawicza. Poruszający opis rozbijania nagrobków i rozsypujących się liter wydał mi się symbolem chwili rozpadu wszystkich pojęć i jednocześnie, co paradoksalne, momentem zrozumienia ich pełnego sensu. Dopełnieniem tego opisu jest inny, też przywołany w Alfabecie, fragment tej powieści – rewelacyjna, chciałoby się powiedzieć, że Lévinasowska rozmowa Lwa z Miropola z Panem Bogiem – daleko sięgające pytanie. Pytanie, które okazuje się odpowiedzią”. 

Po przeczytaniu psalmów aktora rozpoczął recytowanie alfabetu hebrajskiego. Wymawiane kolejno przez niego litery gasły i znikały z zasłony. Aż do ostatniej, kiedy zasłona pozostała pusta, głos aktora ucichł i we wnętrzu pływalni-synagogi zapanowała cisza. Na chwilę. „Nastaje cisza zabarwiona uczuciem pustki” - komentował artysta. A potem powrócił śpiew kantora, który zakończył to misterium.

Dziękuję Januszowi Marciniakowi za zgodę na opublikowanie na Chaim/Życie fotografii z pokazu performeanc’u Alfabet.