Prezentujemy pierwszą część obszernych wspomnień Adama - dla przyjaciół Adka - Redlicha, jednego z ostatnich poznańskich Żydów, który zmarł prawie dokładnie rok temu, 5 września 2020 w Giwatajim koło Tel Awiwu. Cały tekst obok, w zakładce: Wspomnienia Adka Redlicha - część 1.

Adek Redlich urodził się w 1925 roku w Łodzi, ale już kilka miesięcy później jego rodzice, Augusta i Pinkus, przeprowadzili się z synem do Poznania. Ojciec był obrotnym kupcem i przedstawicielem na Polskę jednego z austriackich banków. Mieszkali przy ul. Małe Garbary, w jednej z nieistniejących dziś kamienic. Tu Adek spędził dzieciństwo i wczesną młodość - opuścił Poznań w pospiechu we wrześniu 1939 roku, kilka dni po wybuchu wojny. Opisuje to w publikowanym dziś tekście.

Więcej o Adku Redlichu pisaliśmy na Chaim/Życie przed rokiem: https://chaim-zycie.pl/kultura-i-historia/poznan/437-zmarl-adek-redlich

Swoje wspomnienia Redlich zaczął spisywać około 2004-2005 roku, namówiony przez syna Dowa. - Ojciec często opowiadał o różnych przeżyciach, przekonywałem go, żeby zapisał je dla rodziny. Kiedy w 2003 roku zmarła mama, z którą był bardzo związany, dodatkowo uważałem, że powinien mieć jakieś zajęcie - opowiada Dow Redlich. - Skończył już osiemdziesiąt lat, ale nauczył się pisać na komputerze i co dwa, trzy tygodnie siadał przed nim i dopisywał kolejnych parę stron. Tak pisał przez około dziesięć lat. Pod koniec pogorszył mu się wzrok, a dodatkowo zaczął opisywać, jak spotkał mamę, więc pisanie szło mu coraz wolniej i trudniej.

Wspomnienia Adka Redlicha są obszerne i obejmują różne etapy jego życia. Nie będziemy ich publikować od razu w całości, tylko stopniowo w częściach. Dziś część pierwsza - opis jego dzieciństwa w Poznaniu oraz pierwszy okres pobytu w Związku Radzieckim, dokąd Redlichowie uciekli przed Niemcami zimą z 1939 na 1940 roku.

W następnych częściach ukażą się wspomnienia z dalszego pobytu w ZSRR, powrotu do powojnnej Polski i życiu w niej do 1957 roku, a wreszcie wyjazd rodziny do Izraela i rozpoczęciu tam życia na nowo.

To kolejne nowe wspomnienie o przedwojennym świecie poznańskich Żydów, które dodajemy do już istniejących opowieści i świadectw - np. Firy Mełamedzon-Salańskiej, Noacha Lasmana, Jurka Janowskiego, także Bronka Bergmana i innych (ich fragmenty są publikowane na Chaim/Życie). Zarazem to wspomnienia inne w treści od tamtych, bowiem Adek stosunkowo niewiele miejsca poświęca swojemu życiu w Poznaniu, dużo za to pisze o czasie wojny spędzonym w Rosji i obfitującym w liczne wydarzenia. Tym samym tekst Redlicha dodaje do historii poznańskich Żydów jeszcze inne, rzadkie dotąd świadectwo - bezpośredni opis losu i tułaczki w radzieckiej Rosji, w której wojnę udało się przeżyć największej grupie poznańskich Żydów.

Ponieważ Adek Redlich nie był człowiekiem piszącym - przez całe życie był zegarmistrzem, a w Izraelu wspólnie z żoną prowadził także sklep - jego tekst jest na swój sposób surowy, pozbawiony stylistycznych zabiegów. Bardzo konkretny - w równie konkretny, prosty i mocny sposób daje czytelnikowi obraz losu i światów, które opisuje.

Wkrótce kolejna część wspomnień.

Dziękuję Dovowi i Mosze Redlichom, synom autora, za zgodę na publikację tekstu wspomnień ich ojca oraz za udostepnienie zdjęć z rodzinnego archiwum.