Podpis galerii: Zdjęcia panoram Rawicza z widoczną kopułą synagogi
Linki:
Inne informacje na temat gminy żydowskiej w Rawiczu na stronie Wirtualny Sztetl, https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/r/562-rawicz
Facebook „Rawiccy Żydzi” prowadzony przez Tomasza Dybę, https://www.facebook.com/RawiccyZydzi/
Marta Hamielec referat „Miejsca (nie)pamięci – obozy pracy przymusowej dla Żydów na ziemi rawickiej” wygłoszony w lutym 2020 roku w Poznaniu podczas konferencji „Żydzi w Wielkopolsce w XX wieku. Historia i pamięć”., https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/90732,Konferencja-Zydzi-w-Wielkopolsce-w-XX-wieku-Historia-i-pamiec-Poznan-2728-lutego.html
Wędrówkę śladami Żydów w Rawiczu rozpoczynamy na Placu Rawickiej Synagogi. Obecnie jest to pusta przestrzeń pełniąca funkcję miejskiego parkingu. To charakterystyczna luka w zabytkowym staromiejskim układzie urbanistycznym Rawicza. Ponad sto lat temu właśnie tutaj – pomiędzy plantami a kwartałami dawnych ulic Synagogenstrasse, Berlinerstrasse i Judengasse – toczyło się życie religijne i kulturalne miejscowych Żydów.
Miłośnicy historii i regionaliści z Wągrowca we wspólnych działaniach z młodzieżą z liceum zmierzyli się kilka lat temu z żydowską i niemiecką przeszłością swojego miasta. Efekty tej pracy były różnorakie - otwarcie wystawy poświęconej Żydom z Wągrowca, ustawienie tablicy informacyjnej przy lapidarium na terenie cmentarza żydowskiego, wydanie broszury poświęconej historii tutejszych Żydów. Materiały i informacje do niej autorzy zbierali w polskich i zagranicznych archiwach. Publikuję wybrane fragmenty tej publikacji. Całość broszury jest dostępna na stronie w postaci pdf.
Fragmenty kamiennych gzymsów, nadproży, schodów czy glifów okiennych pochodzące z najważniejszych budowli w historii Poznania: z zamku królewskiego, Ratusza, Pałacu Górków czy kolegiaty św. Marii Magdaleny - były macewami na poznańskich cmentarzach żydowskich na Muszej Górze i przy ul. Głogowskiej - odkrył w 1916 roku prof. Alfred Grotte. Jakim cudem to się stało?
Eligiusz Ratajczak, dzięki którego interwencji doszło do zachowania macew z cmentarza żydowskiego w Poznaniu, urodził się 5 listopada 1926 roku we Wronkach - a więc dokładnie 96 lat temu. Z zawodu hydrogeolog, potem zawodowym tłumaczem - przekładał z wielu języków, w tym niemieckiego, czeskiego, słowackiego i paru innych. Judaizmem, historią oraz kulturą żydowską interesował się od lat 70. XX wieku.
Podczas studiów w latach 50. poznał Noacha Lasmana, poptem mieszkali przy tej samej ul. Prusa na Jeżycach. W latach 90. ponownie odnowili kontakt stając się bliskimi przyjaciółmi - ich korespondencja jest bardzo obfita. Od początku lat 2000. Ratajczak bezskutecznie próbował opublikować w którymś z polskich wydawnictw książkę Lasmana Szosa, w końcu 2006 roku opublikował ją w formie pdf-a w internecie na stronie http://www.opal.info.pl/noah/.
Współpracował także ze Stowarzyszeniem Lapidarium Żydowskie, które w jego rodzinnych Wronkach doprowadziło do budowy i odsłonięcia w 2014 roku lapidarium macew - tłumacząc z nagrobków niemieckie inskrypcje. W dowód uznania za duże zaangażowanie w ten projekt został członkiem honorowym Stowarzyszenia. Podobnie w 2011 roku zaangażował się w odczytanie pisanych gotykiem niemieckich inskrypcji z cmentarza ewangelickiego w Wartosławiu koło Wronek. Ratajczak był człowiekiem otwartym na różnorodność kultur i ludzi, a przy tym wesołym, pełnym żartów i dowcipu. Zmarł w 2015 roku.
Brak odpowiedzi na wiele pytań o Nathana Mośkiewicza - ostatniego z wielowiekowych pokoleń koźmińskich Żydów - jest wymownym znakiem czasów Holokaustu. Po tak wielu ludziach, których wówczas zabito, nie pozostał bowiem żaden ślad, nawet najmniejsza historia! I o tym jest też właściwie nasz film.
Już 17 września Stowarzyszenie Krotochwile rozpoczyna drugi etap inwentaryzacji zabytkowego cmentarza żydowskiego w Koźminie Wielkopolskim. Jeśli chcesz pomóc, przeżyć przygodę, dowiedzieć się dużo nowego - zgłoś się!
Na starym cmentarzu żydowskim w Dobrej po wojnie przez dziesieciolecia było targowisko. Teraz znów służy on zmarłym i żywym – jest miejscem pamięci, edukacji przez praktykę oraz spotkań Polaków i Żydów.
Każdy przejeżdżający drogą nr 92 przez podpoznański Swarzędz napotyka w pewnym momencie drogowskaz z trzema miejskimi tablicami: „Pływalnia”, „Stadion Miejski”, „Lodowisko”. W czerwcu 2017 roku Rafał Jakubowicz – po raz pierwszy – umieścił pod nimi czwartą tablicę: „Cmentarz żydowski”. Prawdziwą, ale prowadzącą donikąd. Zniknęła ona po niecałej dobie.
Tak zwany nowy cmentarz żydowski w Dobrej – założony pod koniec XIX wieku – istniał do października 1942 roku, kiedy to został zniszczony, a nagrobki z niego zostały wykorzystane przez Niemców do budowy chodników oraz przepustów.
Projekt CHAIM/ŻYCIE
Fundacja Tu Żyli Żydzi, Poznań
Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci, realizowane w 2020 r. przez Andrzeja Niziołka
CHAIM/ŻYCIE - portal o kulturze, Żydach, artystach i Wielkopolsce, to projekt edukacji i animacji kultury w Poznaniu i Wielkopolsce. Poszukujemy, gromadzimy i prezentujemy na niej trzy rodzaje materiałów:
* Dzieła twórców kultury odnoszące się do kultury żydowskiej i obecności Żydów w Poznaniu i Wielkopolsce.
* Materiały nt. kultury i historii Żydów wielkopolskich – jako mało znanego dziedzictwa kulturowego regionu.
* Informacje o działaniach lokalnych społeczników, organizacji, instytucji zajmujących się w Wielkopolsce upamiętnieniem Żydów w swoich miejscowościach oraz informacje o tychże działaczach i organizacjach.
